Wilimowski rozpalił emocje. 28 lat po swojej śmierci

Jak doniosły media, grób zmarłego w 1997 r. w Karlsruhe Ernesta Wilimowskiego może zostać zlikwidowany, bo część cmentarza, w której znajduje się grób, ma zostać przeznaczona na inne cele. W sukurs ruszył m.in. lewicowy europoseł Łukasz Kohut, który zaproponował, by piłkarskie związki z Niemiec i Polski zrzuciły się na przenosiny grobu, dorzucając przy okazji, że z polskiej pamięci Wilimowski został wymazany za to, że grał dla Niemiec (hitlerowskich, czego Kohut nie dodał). Na co z kolei zareagował prawicowy poseł Paweł Jabłoński, który zarzucił Kohutowi, że ten z pobudek politycznych chce by polski związek dołożył się do przenosin grobu zdrajcy. Jedne media oburzają się na Jabłońskiego, drugie na Kohuta.

Wilimowski w wieku 17 lat zadebiutował w seniorskiej drużynie Ruchu Hajduki Wielkie (Chorzów). Został ulubieńcem publiki, w 86 meczach strzelił 117 bramek. Rewelacyjne występy klubowe zaowocowały powołaniem do reprezentacji Polski. W barwach narodowych zagrał 22 razy, strzelił 21 bramek. Kiedy hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę i włączyły polską część Górnego Śląska do Rzeszy, Wilimowski został jej reprezentantem. Od 1941 r. rozegrał dla Niemców 8 spotkań, strzelając 13 bramek. Ten piłkarski epizod w reprezentacji nazistowskich Niemiec sprawił, że po wojnie, w komunistycznej Polsce uznany został za zdrajcę i praktycznie zapomniany. Wilimowski był sportowcem, według historyków sportu - wybitnym. Zarazem przyszło mu żyć i grać w piłkę nożną w miejscu i czasie, którego do dziś nie potrafimy bez emocji ocenić i opisać.

Czy był zdrajcą? Jeśli tak, to kogo zdradził? Urodził się jako Ernst Otto Pradella w niemieckim Kattowizt, które znajdowały się w granicach Cesarstwa Niemieckiego. Matką była Paulina Pradella, Ślązaczka "niemieckiego ducha" - jak pisze o tym niemiecki biograf Wilimowskiego, jego zięć Karl-Heinz Haarke. Ojca Wilimowski nie znał, podobno zaginął w czasie I wojny światowej. Matka prawdopodobnie była panną z dzieckiem, dawniej takie kobiety nazywano na Śląsku "zowitkami". Nie cieszyły się szacunkiem. Miały przez to ciężkie życie, cięższe niż ogół kobiet, bo zazwyczaj - odrzucone przez rodzinę - zdane były tylko na siebie. Przez pierwsze lata swojego życia Wilimowski był obywatelem państwa niemieckiego, wychowywanym przez matkę "niemieckiego ducha". W 1922 r. - po powstaniach i plebiscycie oraz rozstrzygnięciach Konferencji Ambasadorów - Kattowizt znalazły się w granicach odrodzonej Polski i stały się Katowicami, zaś Wilimowski został obywatelem II RP. W 1929 r. został usynowiony przez Romana Wilimowskiego, polskiego męża Pauliny Pradelli.

I dziś, nad decyzjami tego - w czasie wybuchu wojny - raptem 23-latka, uwikłanego w dramat wywołanego przez Niemców krwawego konfliktu, deliberuje polityk prawicy. Nazywa Wilimowskiego zdrajcą. Ku uciesze niektórych usłużnych mediów. Wbrew zdrowemu rozsądkowi. Paweł Jabłoński z pobudek jaskrawo politycznych, z dzisiejszej perspektywy ocenia decyzje młodego mężczyzny, który przede wszystkim chciał grać w piłkę, unikając przy tym wcielenia do Wehrmachtu. Wilimowski był typowym przedstawicielem ówczesnego pokolenia wielu mieszkańców Śląska, których historyczne zawieruchy, zmieniające co rusz granice, uczyniły konformistami. Kazano mu być Polakiem, to był Polakiem. Kiedy kazano mu być Niemcem, to był Niemcem. A kim był naprawdę? Czy sam to wiedział? Praktycznie w ogóle nie wikłał się w politykę i sprawy narodowościowe. Jak setki tysięcy mieszkańców ówczesnego Górnego Śląska, chciał przeżyć. „Jeśli się nie wpiszesz, twoja wina, bo wnet cię wyślą do Oświęcimia, a jak się wpiszesz, ty stary ośle, to ciebie Hitler na Ostfront pośle” - taki wierszyk poświęcony volksliście krążył w czasie wojny między Ślązakami. W przeciwieństwie do większości z nich, Wilimowski miał wyjście, z którego skorzystał. Łatwo dziś oceniać przesadnie jego postawę, zapominając o tym, gdzie się urodził i w jakich okolicznościach dorastał.

W całej sprawie mało mówi się też o tym, że grób Wilimowskiego już kiedyś ratowali kibice Ruchu Chorzów z niemieckiego fanklubu tej drużyny. Bodaj w 2020 r. uporządkowali grób piłkarza i opłacili miejsce na kolejne 5 lat. Kibice, nie rodzina piłkarza, który pozostawił po sobie trzy córki, syna oraz kilkoro wnucząt. Również teraz kibice uruchomili zbiórkę na portalu zrzutka.pl, w której chcą uzbierać 100 tys. zł na przeprowadzenie ekshumacji oraz przeniesienie nagrobku piłkarza na inne miejsce cmentarza w Karlsruhe. Mam szczerą nadzieję, że uda im się samodzielnie przeprowadzić ten temat. Bez pomocy polityków.

Artur Marcisz